Phân tích 9 câu thơ đầu bài đất nước của Nguyễn Khoa Điềm

Phân tích 9 câu thơ đầu bài đất nước

Đề bài: Phân tích 9 câu thơ đầu bài đất nước

Nguyễn Khao Điềm là một trong những cây bút tiêu biểu của thế hệ nhà thơ trẻ trong những năm chống Mĩ cứu nước. Thơ ông hấp dẫn bởi sự kết hợp giữa xúc cảm nồng nàn và suy tư sâu lắng của người trí thức về đất nước, con người Việt Nam.Tiêu biểu cho phong cách sáng tác của ông là “Trường ca Mặt đường khát vọng”, được sáng tác ở chiến khu Trị-Thiên năm 1971, in lần đầu năm 1974, viết về sự thức tỉnh của tuổi trẻ đô thị vùng tạm chiến miền Nam về non sông đất nước, về sứ mệnh thế hệ mình, hoà mình với cuộc đấu tranh chống Mĩ xâm lược. Đoạn trích “Đất nước” nằm ở phần đầu chương V của tường ca. 9 câu thơ mở đầu đoạn trích là 9 câu thơ nói lên quan niệm của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm về đất nước.

Liên quan: Sơ đồ tư duy: Đất Nước: Dài thành ngắn, khó thành dễ

Với 9 câu thơ đầu tác giả đã thể hiện quan niệm mới mẻ của mình về cuội nguồn đất nước.

Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi

Đất Nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa …” mẹ thương hay kể.

Đất nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn

Đất nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc

Tóc mẹ thì bới sau đầu

Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn

Cái kèo, cái cột thành tên

Gạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng

Đất Nước có từ ngày đó…

Mở đầu đoạn trích, tác giả đã khẳng định “khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi”. Chẳng biết là đất nước có từ bao giờ, chỉ biết là khi ta lớn lên thì đất nước đã có rồi. Đó chính là lời khẳng định chắc nịch về sự trường tồn của đất nước.

Đọc thêm: Phân tích chi tiết Đất Nước: Dài trên giấy – ngắn trên ý hiểu và sâu sắc trong tâm hồn

Sau khẳng định chắc chắn về sự tồn tại của đất nước, tác giả dần vén màn cho ta thấy rõ hơn về nguồn gốc của đất nước:

Đất Nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa …” mẹ thương hay kể.

Đất nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn

Cái “ngày xửa ngày xưa” là mở đầu cho mỗi một câu chuyện cổ tích mà các bà, các mẹ hay kể cho các con, các cháu nghe. Chẳng biết từ khi nào, chỉ biết là từ “ngày xửa ngày xưa”, đất nước đã có rồi. Những câu chuyện cổ tích ra đời là từ đất nước.

Đất Nước hiện diện trong truyện cổ. Đó là Đất Nước của một nền văn học dân gian đặc sắc với những câu chuyện cổ tích, thần thoại, truyền thuyết. Với tác giả, đất nước còn bắt đầu với miếng trầu bà ăn. Người xưa thường nói “miếng trầu là đầu câu chuyện”, đó có lẽ là bởi vì tục ăn trầu là một trong những phong tục lâu đời của Việt Nam ta.

Hình ảnh “miếng trầu” cũng như là hình ảnh của sự khởi đầu. Đất Nước có từ khi dân mình có tục ăn trầu và tục ăn trầu của nhân dân cũng là khởi đầu cho một đất nước, cho một nền văn hiến.

Sau khởi đầu của một sự sống và những bước trưởng thành của sự sống đó. Sau khởi đầu của một Đất Nước chính là sự trưởng thành của cả một dân tộc:

Đất nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc

Từ những năm trước công nguyên, từ thời Bà Trưng, Bà Triệu, là lần đầu tiên nước ta đứng lên khởi nghĩa, đánh đuổi giặc ngoại xâm. Từ những câu chuyện truyền thuyết Thành Gióng với hình ảnh nhổ cả luỹ tre thay giáo đánh đuổi giặc.

Cây tre cũng là hình ảnh biểu tượng cho người nông dân Việt Nam, hiền lành,thật thà,chất phác những cũng rất kiên cường bất khuất. Từ hình ảnh thực tế, cho tới đời sống tinh thần, đó là từng bước trưởng thành của một dân tộc, của một đất nước. Ý thức về đất nước, về sự tồn tại của đất nước và ý thức về việc phải bảo vệ lãnh thổ, bờ cõi đất nước.

Tiếp theo đó là những hình ảnh mang đậm vẻ đẹp thuần phong mỹ tục của con người Việt Nam :

Tóc mẹ thì bới sau đầu

Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn

Cái kèo, cái cột thành tên

Gạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng

Đầu tiên đó là vẻ đẹp giản dị của người phụ nữ Việt Nam. Vẻ đẹp của một người bà, người mẹ, người chị, của một người con gái Việt Nam, tuy giản dị mà lại nữ tình, thuần hậu rất riêng. Thành ngữ “gằng cay muối mặn” đã vẫn dụng một cách tự nhiên nhưng cũng lại hết sức đặc sắc, nhẹ nhàng mà thấm đượm ân tình, gợi lên sự thuỷ chung ở đời như câu nói “gừng càng già càng cay, muối càng lâu càng mặn, con người sống với nhau lâu năm thì tình nghĩa sẽ đong đầy”.

Rồi câu thơ “Cái kèo cái cột thành tên”, gợi nhắc cho người đọc nhớ đến tục làm nhà cổ của người Việt. Nhà được làm bằng cách sử dụng kèo cột giằng giữ vào nhau làm cho nhà vững chãi, bền chặt tránh được mưa gió, thú dữ. Đó cũng là ngôi nhà tổ ấm cho mọi gia đình đoàn tụ bên nhau; siêng năng tích góp mỡ màu dồn thành sự sống.

Đọc thêm: Bài Giảng Online: Phân Tích Tác Phẩm Ai Đã Đặt Tên Cho Dòng Sông ?

Và cả truyền thống lao động động cần cù, chịu thương, chịu khó của dân tộc ta nữa “Hạt gạo phải một nắng hai sương xay giã dần sàng”. Thành ngữ “Một nắng hai sương” gợi nên sự cần cù chăm chỉ của cha ông ta những ngày long đong, lận đận trong đời sống nông nghiệp lạc hậu.

Đó là truyền thống lao động cần cù, chịu thương chịu khó. Các động từ “Xay – giã – dần – sang” là quy trình sản xuất ra hạt gạo. Để làm ra hạt gạo, người nông dân phải trải qua bao nắng sương vất vả gieo cấy, xay giã, giần sàng. Thấm vào trong hạt gạo bé nhỏ ấy là mồ hôi vị mặn nhọc nhằn của giai cấp nông dân.

Sau tất cả, tác giả Nguyễn Khoa Điềm chốt lại “Đất Nước có từ ngày đó … “. “Ngày đó” là ngày nào, chúng ta không biết, tác giả cũng không biết. Chỉ biết rằng ngày đó là ngày ta bắt đầu có truyền thồng, có phong tục tập quán, có văn hoá. Đó là ngày ta có Đất nước.

Bằng việc vận dụng khéo léo các chất liệu văn hóa dân gian như phong tục ăn trầu, tục búi tóc, truyền thống đánh giặc, truyền thống nông nghiệp, ác câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ… Ngôn ngữ mộc mạc, giản dị, lời thơ nhẹ nhàng đúng giọng thủ thỉ tâm tình nhưng vẫn mang đậm hồn thơ triết lí.

Đọc thêm: Phân tích Rừng xà nu truyện ngắn xuất xắc của Nguyễn Trung Thành

Điệp ngữ Đất Nước được nhắc lại nhiều lần cũng như việc nhà thơ luôn viết hoa hai từ Đất Nước tạo nên sự thành kính, thiêng liêng… Tất cả làm nên một đoạn thơ đậm đà không gian văn hóa người Việt.

Qua đoạn thơ, nhà thơ đã mang đến cho người đọc vẻ đẹp của một Đất Nước giàu văn hóa cổ truyền. Đất Nước của truyền thống, phong tục tươi đẹp mang đậm dấu ấn của tư tưởng Đất Nước của nhân dân.

Originally posted 2019-02-12 23:39:32.