Đề thi Sóng theo hướng mới năm 2023: Sóng là một bài thơ thuộc nhóm các tác phẩm trọng tâm trong kì thi THPT QG năm nay vậy nên tiếp cận với một số đề thi sóng theo hướng mới năm 2023 là một cách tốt để các bạn làm chủ bài thơ này.
Đề Bài
Cảm nhận hai đoạn thơ sau trong bài thơ “Sóng” của Xuân Quỳnh:
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Và ở cuối bài thơ:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
Từ đó, hãy bình luận ngắn gọn về tình yêu của người phụ nữ qua bài thơ “Sóng”.
Bài Làm
Xưa nay, tình yêu luôn là cánh cửa mời gọi trái tim bao thi sĩ bước vào, trải lòng, ngơ ngẩn, rung động và đắm say. Trong văn học đương đại Việt Nam, nếu Xuân Diệu được mệnh danh là “ông hoàng thơ tình” thì ngôi vị “nữ hoàng thơ tìn” chắc hẳn sẽ thuộc về Xuân Quỳnh như nhiều người nhận định. Xuân Quỳnh thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mĩ.
Thơ Xuân Quỳnh là tiếng lòng của người phụ nữ giàu yêu thương, luôn khao khát tình yêu, trân trọng, nâng niu hạnh phúc đời thường song cũng đầy trăn trở, lo âu. Cùng với “Thuyền và biển”, “Sóng” là bài thơ tình hay nhất của Xuân Quỳnh nói riêng, của thơ hiện đại Việt Nam nói chung.
Bài thơ được sáng tác năm 1967, tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật Xuân Quỳnh, vượt qua sự thử thách của thời gian, hòa nhịp cùng năm tháng. Đọc bài thơ này, người đọc nhận ra “sóng biển” với “sóng lòng” luôn sóng đôi cùng nhau, tạo thành giai điệu tự tình ngân mãi vào lòng người không bao giờ dứt.
Khép lại bài thơ, đoạn đầu và đoạn cuối có lẽ là hai đoạn thơ mang đủ mọi cung bậc xúc cảm trong tâm hồn người con gái: sôi nổi, vồ vập, sâu lắng, chân thành pha lẫn niềm tin vào tình yêu bất diệt.
Trong quyển “Nhà thơ Việt Nam hiện đại”, người nghiên cứu nhận xét: “Bài Sóng thể hiện một tình yêu sâu sắc, bồi hồi, thao thức đến cả trong giấc mơ. Dù có những gian truân cách trở, nhưng tình yêu bao giờ cũng đẹp, cũng đến được tận cùng hạnh phúc, như con sóng nhỏ đến với bờ xa” . Quả thế! Tình yêu của người con gái trong bài thơ “Sóng” trải cùng mọi sắc thái cảm xúc, khao khát chạm vào cái ngưỡng cao nhất, tuyệt vời nhất của tình yêu.
Đọc bài thơ “Sóng”, ta hiểu vì sao trong thơ ca thời chống Mĩ, cái tên Xuân Quỳnh không lẩn khuất giữa rừng “những bông hoa tươi thắm” khác như Phan Thị Thanh Nhàn, Lâm Thị Mỹ Dạ, Ý Nhi, Nguyễn Thị Hồng Ngát… Tiếng thơ Xuân Quỳnh đã đủ sức ngân vang cùng thời gian, cảm xúc chân thành, đằm thắm của Xuân Quỳnh đủ sức níu kéo trái tim người đọc bao thế hệ. Sóng – “mãi còn nổi sóng”!
Đặc sắc của bài thơ trước hết được thể hiện ở hình tượng nghệ thuật mà Xuân Quỳnh lựa chọn. Thật trùng hợp khi hai thi phẩm xuất sắc nhất của Xuân Quỳnh là “Sóng” và “Thuyền và biển” đều soi chiếu tâm lí người con gái trong tình yêu giữa không gian mênh mông bao la, nơi đó có con thuyền, có biển bạc đầu, con sóng nhấp nhô vỗ vào bờ cát.
Đọc thêm: Đề thi Đất Nước theo hướng mới năm 2023
Trong bài thơ “Sóng”, hình tượng sóng và “em” là hình tượng chủ đạo, xuyên suốt, nhất quán từ đầu đến cuối bài thơ. Nữ thi sĩ mượn sóng để diễn tả những cảm xúc tâm trạng, những sắc thái tình cảm vừa phong phú, phức tạp, vừa tha thiết, sôi nổi của trái tim người phụ nữ; còn “em” là cái tôi trữ tình của Xuân Quỳnh.
Sóng và “em” tuy hai mà một, lúc phân đôi ra để soi chiếu vào nhau, lúc đan cài vào nhau để tạo nên sự âm vang, cộng hưởng, nhằm diễn tả sâu hơn khát vọng tình yêu đang trào dâng trong trái tim thi sĩ.
Hà Minh Đức cho rằng: “Sóng là một hình tượng ẩn dụ vừa hóa thân, vừa hòa nhập với cái tôi trữ tình. Và ở đây sóng phải góp phần nói lên tình cảm, tình yêu của một tâm hồn thơ nữ”. Bài thơ được kết cấu trên cơ sở nhận thức tương đồng, hòa hợp giữa hai hình tượng sóng và “em”, từ đó, Xuân Quỳnh đã khám phá vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu nhiều chiều, đa dạng và đầy cảm xúc.
Ở hai khổ thơ đầu, Xuân Quỳnh viết về “sóng lòng” trong tâm hồn người con gái đang yêu đồng điệu với những con sóng ngoài biển khơi, về khát vọng tình yêu, về những đối cực thường trực:
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Người con gái trong bài thơ không ngại ngần, e thẹn như người con gái trong bài thơ “Hương thầm” của Phan Thị Thanh Nhàn, thương mà không dám nói, yêu mà e ấp giấu che. Người con gái trong thơ Xuân Quỳnh thật mạnh mẽ, sôi nổi, tự nhận thức tình yêu trong lòng mình. Bản thân con sóng ngoài biển khơi có nhiều trạng thái trái ngược nhau:
“Dữ dội” và “dịu êm”, “Ồn ào” và “lặng lẽ”. Đây là những biểu hiện thường thấy của sóng: lúc biển động phong ba, sóng “Dữ dội”, “Ồn ào”; ngược lại, khi trời yên, bể lặng, sóng “dịu êm”, “lặng lẽ”. Những đối cực này đôi khi thật rõ ràng, có thể dự báo trước, nhưng đôi khi diễn ra thật bất ngờ, thất thường và đầy bí ẩn.
Tâm hồn người con gái đang yêu cũng tương tự như sóng. Từ xưa, trái tim người phụ nữ vốn dĩ là một đại dương sâu thẳm, khó mà hiểu hết. Lúc hờn ghen, giận dỗi, khi lại nhẹ nhàng, dịu dàng, lắng sâu. Phải chăng khi yêu ai cũng vậy? Bởi lẽ tình yêu vốn mang trong mình những đối cực, mâu thuẫn nhưng đó là những mâu thuẫn trong thống nhất, biểu hiện một trái tim yêu mãnh liệt, chân thành.
Hai câu thơ: “Sông không hiểu nổi mình – Sóng tìm ra tận bể” đã diễn tả hành trình của con sóng tìm về bể lớn. Những con sóng hiện lên thật mạnh mẽ, bản lĩnh, không chấp nhận sự chật hẹp, gò bó mà luôn tìm về không gian biển rộng mênh mông. Nơi đó sóng đủ sức vẫy vùng. Con sóng chỉ đầy uy lực khi nó được sống giữa môi trường đích thực: biển lớn.
Đọc thêm: So sánh nỗi nhớ trong Tây Tiến và Sóng
Hành trình của sóng cũng giống như trái tim người con gái đang yêu, không chấp nhận sự ràng buộc, nhỏ hẹp, tầm thường. Trái tim ấy luôn hướng tới cái lớn lao, cao cả, luôn khao khát một tình yêu có sự thấu hiểu, đồng điệu, thông cảm và sẻ chia. Bàn về hai câu thơ này, Trần Đăng Xuyên có viết: “Người con gái khao khát yêu đương nhưng không còn nhẫn nhục, cam chịu nữa.
Nếu ‘Sông không hiểu nổi mình’ thì sóng dứt khoát từ bỏ nơi chật hẹp đó, ‘tìm ra tận bể’, đến với cái cao rộng, bao dung. Thật là minh bạch và cũng thật là quyết liệt!”. Vậy là ở một khía cạnh nữa, ta thấy được tính “nữ quyền” mà Xuân Quỳnh gửi gắm. Khác với người con gái thuở xưa, nhẫn nhục cũng chịu đựng, tình yêu tầm thường cũng cắn răng sống trọn một cuộc đời vô vị, nhạt nhẽo.
Người con gái hiện đại không nhẫn nhịn đến nhẫn nhục như vậy, họ bản lĩnh, kiên quyết hơn trong việc lựa chọn hạnh phúc cho riêng mình. Bốn dòng thơ đầu hé mở quan niệm tình yêu của Xuân Quỳnh: người con gái tìm đến tình yêu thật chủ động, tự tin, mạnh mẽ vượt qua mọi rào cản để vươn đến những điều cao cả.
Xuân Diệu từng nói: “Hãy để trẻ con nói cái ngon của kẹo – Hãy để tuổi trẻ nói hộ tình yêu”. Khát vọng tình yêu vốn là khát vọng muôn thuở của nhân loại, mãnh liệt của tuổi trẻ. Khổ thơ tiếp theo, Xuân Quỳnh mượn hình tượng sóng để khám phá cái quy luật vĩnh hằng của tình yêu:
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Sóng ngoài biển khơi vĩnh hằng với thời gian. Đâu ai biết sóng vỗ rì rào trên biển cả tự bao giờ, và cũng đâu ai đoán được bao giờ sóng thôi vỗ bờ, bao giờ sóng biến mất để biển chết dần chết mòn, cạn khô sự sống? Không một nhà khoa học nào lí giải được điều ấy, Xuân Quỳnh thốt lên: “Ôi con sóng ngày xưa – Và ngày sau vẫn thế”, từ ngàn xưa sóng xôn xao vỗ vào bờ đá, bây giờ cũng vậy và muôn đời vẫn vậy.
Con sóng ngày xưa và con sóng hôm nay không gì thay đổi, vẫn dào dạt, vẫn sôi nổi vô cùng. Cũng như sóng, khát vọng tình yêu là khát vọng của tuổi trẻ muôn đời vẫn bồi hồi. Từ ngàn xưa, con người đã đến với tình yêu, và mãi mãi con người sẽ vẫn tìm đến tình yêu như một cứu cánh của cuộc đời.
Tình yêu có sức cảm hóa con người, vực dậy hi vọng sống, khiến con người nhìn thấy màu hồng giữa cuộc đời đầy phong ba tăm tối. Tình yêu bao giờ cũng là khát vọng cháy bỏng của tuổi trẻ, “còn yêu là sống mà còn sống là yêu”:
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Từ đây, Xuân Quỳnh đã trải cùng cảm xúc yêu đương: hờn giận, nhớ nhung, lòng thủy chung, hi vọng hướng về tổ ấm bình yên hạnh phúc. Những vần thơ trong trẻo, mạnh mẽ nhưng đôi khi cũng xen lẫn trăn trở, âu lo. Cái giọng âu lo đầy ám ảnh vốn là giọng thơ đặc trưng của Xuân Quỳnh. Phải chăng chị đã bao lần đổ vỡ, bao lần tình yêu không thành, vì thế mà trong tình yêu Xuân Quỳnh luôn hết mình, đắm say: “Em đâu dám nghĩ là vĩnh viễn – Hôm nay yêu mai có thể xa rồi” (Nói cùng anh).
Khổ thơ cuối như khúc vĩ thanh, giai điệu sóng biển ngân vọng vào tâm can người trẻ. Chính ý thức lo âu về sự phai tàn trong tình yêu đã giúp Xuân Quỳnh đưa ra một lối ứng xử tích cực. “Sóng” nâng đỡ tấm lòng nhà thơ mạnh dạn nói lên khát vọng được sống trọn vẹn, sống hết mình trong tình yêu:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
Câu hỏi tu từ: “Làm sao được tan ra – Thành trăm con sóng nhỏ” khiến như nỗi trăn trở dễ thương của người con gái trong tình yêu. Nữ thi sĩ hỏi nhưng không cần trả lời, bởi lẽ con người đâu thể tan ra “Thành trăm con sóng nhỏ”, không thể được! Đây mãi mãi là một ước muốn vô lí. Tuy vậy, trong vô lí hóa ra lại có lí.
Hơn hết vẫn là nỗi lòng của người con gái, khát khao cháy bỏng muốn hòa mình vào “biển lớn tình yêu”, để được yêu hết mình, tận hưởng hết mình, một tình yêu đích thực và vĩ đại mà trên hành trình cuộc đời người con gái luôn kiếm tìm, theo đuổi. Trần Đăng Xuyên cho rằng: “Những ý nghĩ này có vẻ tự do, tản mạn, nhưng từ trong chiều sâu của thi tứ vẫn có sự vận động nhất quán.
Đó là cuộc hành trình khởi đầu từ sự từ bỏ cái chật chội, nhỏ hẹp để tìm đến một tình yêu bao la, rộng lớn, cuối cùng là khát vọng được sống hết mình trong tình yêu”. Đến đây ta có thể nhận ra sự bao dung, độ lượng của người con gái. Với mỗi người, tình yêu không đơn giản chỉ là rung động rồi quấn quít bên nhau.
Đọc thêm: Đề bài viết về dòng sông Đà theo cấu trúc đề thi THPT quốc gia 2023
Tình yêu đẹp phải là tình yêu sống mãi cùng thời gian, nhịp bước cùng năm tháng, một tình yêu khiến người đời ngưỡng vọng, mến yêu.
Phải chăng Xuân Quỳnh đã dự cảm về cuộc đời của mình, một điều không hiếm hoi trong thơ của chị. Đời nhiều khổ đau, bất hạnh, Xuân Quỳnh luôn trong tâm thế âu lo, sợ đời ngắn ngủi, vô thường, sợ tình yêu chóng tan như mây khói. Trong bài thơ “Tự hát”, Xuân Quỳnh có viết:
Em lo âu trước xa tắp đường mình
Trái tim đập những điều không thể nói
Trái tim đập cồn cào cơn đói
Ngọn lửa nào le lói giữa cô đơn.
Cứ lo âu, trăn trở, thấp thỏm như thế, sóng Xuân Quỳnh vẫn không lún sâu vào chán nản, tuyệt vọng mà trái lại càng khao khát được sống hết mình trong tình yêu, muốn hóa thân thành “trăm con sóng nhỏ” để vĩnh viễn hóa tình yêu của mình: “ngàn năm còn vỗ”. Bài thơ cho ta nhiều ấn tượng về âm điệu của sóng.
Sóng biển như sóng lòng, lúc vồ vập, dâng trào, lúc bình yên, suy tư, trầm lắng. Thơ hồn nhiên, liền mạch về cảm xúc, trong sáng và đầy bao dung. Sóng vỗ trên đại dương mênh mông cũng chính là sóng vỗ trong lòng người con gái.
Bài thơ thể hiện rõ sức sống tâm hồn của người phụ nữ trong tình yêu. Tình yêu mà Xuân Quỳnh thể hiện trong bài thơ thiết tha, nồng nàn, đầy khát vọng và son sắt, chung thủy, muốn vượt lên thử thách của thời gian và sự hữu hạn của thời gian đời người.
Người phụ nữ đang yêu trong thơ Xuân Quỳnh rất mạnh dạn, chủ động, dám vượt qua mọi trở ngại, gian lao; lo âu trước sự hữu hạn của thời gian nhưng tin vào sức mạnh của tình yêu; hướng tới một tình yêu bất diệt. Khát vọng ấy lại đi liền với khát khao về mái ấm gia đình, sự gắn bó lâu bền, thủy chung, duy nhất.
Đó là quan niệm tình yêu vừa thấm đẫm chất hiện đại, vừa phảng phất nét truyền thống của người phụ nữ phương Đông. Xuân Quỳnh viết bài “Sóng” trong những năm tháng đánh Mĩ “Xẻ dọc Trường Sơn” ác liệt, khi sân ga, bến nước, gốc đa, khi lại là cuộc chia li màu đỏ. Trong hoàn cảnh ấy, bài thơ càng thể hiện rõ hơn nỗi khát khao của người con hái trong tình yêu.
Hai khổ thơ đầu và một khổ thơ cuối nối liền mạch cảm xúc của người con gái mà đoạn giữa bài thơ là phần diễn giải vừa khái quát, vừa sâu sắc quan niệm tình yêu. Hình tượng sóng vẫn cứ xuyên suốt nhất quán, nhịp thơ vẫn cứ bềnh bồng, dạt dào như nhịp sóng ngoài trùng khơi. “Sóng” vì vậy mà đẹp hơn hẳn, rực rỡ hơn hẳn. Xuân Quỳnh đã thổi vào thơ ca chống Mĩ một sắc màu mới, riêng biệt, không trùng khít với bất kì ai.
“Sóng” là bài thơ tình hay nhất của Xuân Quỳnh nói riêng và thơ Việt Nam nói chung. Mặc dù sử dụng “sóng” làm hình tượng ẩn dụ thì không mới, nhưng những tâm sự về tình yêu cùng cách khai thác sức chứa của ẩn dụ này lại có những nét thực sự mới mẻ. Xuân Quỳnh quả đã tìm được một hình tượng thơ đẹp đẽ để giãi bày tình yêu dịu dàng mà mãnh liệt, gần gũi, riêng tư mà mở rộng, phóng khoáng của người phụ nữ.
Originally posted 2019-06-14 23:05:36.
Để lại một phản hồi